Το Εργαστήριο Βυζαντινής Μουσικολογίας αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει στους προπτυχιακούς και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών την απαραίτητη υποδομή για την αρτιότερη επιστημονική τους συγκρότηση, τη δυνατότητα γνώσης και χρήσης νέων εργαλείων έρευνας και διδασκαλίας της Μουσικής και την ταχύτερη προσαρμογή στις σημερινές και μελλοντικές απαιτήσεις του βυζαντινομουσικολόγου στην Ελλάδα και στη διεθνή κοινότητα. Σημειώνεται ότι, στην πορεία των τελευταίων ετών έχει σημειωθεί τεράστια επιστημονική πρόοδος σε όλα τα επιμέρους επιστημονικά αντικείμενα της Βυζαντινής Μουσικολογίας. Μεγάλος αριθμός διδακτορικών διατριβών έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της εκπόνησης, οι οποίες αντιμετωπίζουν ανάλογα θέματα και προωθούν την έρευνα. Τα τελευταία έτη έχει προστεθεί και η εκπόνηση πτυχιακών αλλά και μεταπτυχιακών εργασιών, που διευρύνουν ακόμη περισσότερο τον πλούτο αλλά και το εύρος και βάθος της έρευνας και εξασφαλίζουν στους αποφοίτους πολύτιμα επιστημονικά και επαγγελματικά εφόδια.

ΤΟ ΦΕΚ ΙΔΡΥΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

Το εργαστήριο έχει ως αποστολή:

1. Την κάλυψη σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο των διδακτικών και ερευνητικών αναγκών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών καθώς και άλλων Τμημάτων του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών σε θέματα που εμπίπτουν στα αντικείμενα δραστηριότητας του Εργαστηρίου.

2. Τη συνεργασία με συναφή Τμήματα ή ερευνητές άλλων Πανεπιστημίων και κάθε μορφής με κέντρα ερευνών και ακαδημαϊκά ιδρύματα ελληνικά και αλλοδαπά, εφόσον οι επιστημονικοί στόχοι συμπίπτουν, συμβαδίζουν και αλληλοσυμπληρώνονται με εκείους του Εργαστηρίου.

3. Τη διοργάνωση επιστημονικών διαλέξεων, ημερίδων, σεμιναρίων, συμποσίων, συνεδρίων και άλλων επιστημονικών εκδηλώσεων, την πραγματοποίηση δημοσιεύσεων και εκδόσεων και την πρόσκληση Ελλήνων και ξένων αναγνωρισμένων επιστημόνων.

4. Την υποστήριξη, τεκμηρίωση, παραγωγή και προωθηση πρωτότυπης έρευνας που εμπίπτει στο επιστημονικό αντικείμενο του Εργαστηρίου.

5. Την ανάληψη και εκπόνηση προγραμμάτων βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας από το Υπουργείο Παιδείας, το Υπουργείο Πολιτισμού και άλλα υπουργεία, την Επιτροπή Ερευνών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, την Ευρωπαϊκή Ένωση κ.λπ. είτε αυτοδύναμα είτε σε συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα της ημεδαπής και της αλλοδαπής, μουσεία, ερευνητικά κέντρα και άλλους φορείς συναφών αντικειμένων.

6. Την οργάνωση και υλοποίηση σεμιναρίων επιμόρφωσης και κατάρτισης που απευθύνονται α) σε εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, β) σε επιστήμονες και ερευνητές συναφών αντικειμένων, γ) σε πολιτιστικούς φορείς, ιδρύματα, ινστιτούτα κ.λπ.

7. Παραγωγή έγκυρης επιστημονικής γνώσης, όσον αφορά στη Βυζαντινή Μουσικολογία, με κάθε πρόσφορο μέσο και τρόπο.

8. Κατάρτιση και προώθηση ερευνητικών προγραμμάτων σε θέματα της επιστημονικής δραστηριότητας του Εργαστηρίου και των μελών του.

9. Τη δημιουργία εξειδικευμένης βιβλιοθήκης, δισκοθήκης και ταινιοθήκης που θα εξυπηρετούν τις σχετικές δραστηριότητες.

10. Τη δημιουργία συλλογής παρτιτούρων, αρχείου μουσικών και άλλων μαρτυριών, βιντεοθήκης με υλικό βυζαντινομουσικολογικού ενδιαφέροντος.

11. Τη δημιουργία της κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής (οπτικοακουστικά μέσα, ηλεκτρονικοί υπολογιστές κ.λπ.) −είτε αυτοδύναμα είτε σε συνεργασία με άλλα Τμήματα και Εργαστήρια που θα υποστηρίξει τη διεξαγωγή της βυζαντινομουσικολογικής έρευνας, την ανάλυση του αρχειακού υλικού και τη διδασκαλία των σχετικών μαθημάτων.

12. Τη δημιουργία χώρου για την εργαστηριακή πρακτική άσκηση των φοιτητών στους σχετικούς τομείς.

13. Την εφαρμοσμένη−εργαστηριακή διδασκαλία των σχετικών με τα αντικείμενα της Βυζαντινής Μουσικολογίας μαθημάτων, όπως προβλέπεται από το Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος.

14. Τη δημιουργία διαδικτυακού ιστοχώρου και την έκδοση έντυπου ενημέρωσης στο οποίο θα προβάλλεται η ερευνητική δραστηριότητα του Εργαστηρίου και θα παρουσιάζονται επιστημονικές μελέτες.

15. Την έντυπη ή/και την ηλεκτρονική έκδοση επιστημονικών δημοσιεύσεων και περιοδικού με πρωτότυπες μελέτες του ιδίου ή και συναφών αντικειμένων.

16. Τη σύμπραξη με άλλους επιστημονικούς και καλλιτεχνικούς φορείς (όπως η Εθνική Λυρική Σκηνή, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, η Βιβλιοθήκη του Μεγάρου Μουσικής, η Ελληνική Ραδιοφωνία−Τηλεόραση κ.λπ.) με στόχο την προώθηση και πραγματοποίηση των σκοπών του Εργαστηρίου.

17. Τη συνεργασία με ιδρύματα, φορείς και επιχειρήσεις του εκδοτικού χώρου, είτε του δημοσίου είτε του ιδιωτικού τομέα (εντός ή εκτός του Πανεπιστημίου Αθηνών), με σκοπό την έντυπη ή ηλεκτρονική δημοσίευση επιστημονικών μελετημάτων και ερευνητικών αποτελεσμάτων που εμπίπτουν στις ερευνητικές δραστηριότητες του Εργαστηρίου.

18. Την οργάνωση και υποστήριξη καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (συναυλιών, παραστάσεων, ρεσιτάλ, εκθέσεων κ.λπ.) με στόχο τη μουσική καλλιέργεια και την προώθηση της μουσικής εκπαίδευσης σε όλες τις εκφάνσεις της.

19. Την παροχή υπηρεσιών σε ιδιώτες και σε κάθε νομικής μορφής οργανισμούς κατά τα προβλεπόμενα στο Π.δ. 159/1984 (Α ́ 53).

O ραγδαίος ρυθμός διεύρυνσης, στην Ελλάδα και διεθνώς, ήδη από τον 19^ο αιώνα, του γενικότερου ενδιαφέροντος γύρω από τη Βυζαντινή Μουσική και την συγγενή Yμνογραφία και Mετρική, συνέβαλε στην ανάπτυξη ειδικών κέντρων έρευνας και μελέτης σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Ιδιαίτερα στην Ελλάδα, η Βυζαντινή Μουσική εξετάζεται συστηματικά την τελευταία πεντηκονταετία, ως επιστήμη και ως τέχνη, αφού αποτελεί την τροπική και μονόφωνη Ελληνική Μουσική, τον αυτόνομο Eλληνικό Mουσικό Πολιτισμό, που χρονικά μεν αναπτύσσεται μέσα σε μια δισχιλιετία (από τους πρώτους αιώνες της εξάπλωσης του χριστιανισμού μέχρι σήμερα), τοπικά δε εστιάζεται κυρίως στο χώρο της Ανατολής (και ειδικότερα της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας).

Παράλληλα, η Bυζαντινή Mουσική ως εκκλησιαστική και κοσμική, παραδεδομένη αποκλειστικά με πλήρες και αυτοτελές ελληνικό σύστημα Σημειογραφίας, απότοκο του ελληνικού αλφαβήτου από τα μέσα του 10^ου αιώνα, με έναν αμητό, υπέρ τις επτά χιλιάδες χειρογράφων που περιέχουν τα μελοποιήματα χιλίων και πλέον βυζαντινών και μεταβυζαντινών συνθετών, όσον αφορά στη μουσική καταγραφή, και μέσω της ελληνικής γλώσσας, όσον αφορά στα ποικίλα είδη του ποιητικού κειμένου, της θαυμαστής Bυζαντινής Yμνογραφίας, γνωρίζεται σε πλούσια και ποικίλη έκφραση (εκκλησιαστική, κοσμική, αστική, δημοτική).

H Bυζαντινή Mουσική ως η ελληνική μουσική έκφραση της ορθόδοξης λατρείας αποτελεί τη μήτρα των μουσικών πολιτισμών των λαών του Aνατολικού Pωμαϊκού κράτους, δηλαδή της Aνατολικής Oρθόδοξης Eκκλησίας (Γεωργίας, Pωσίας, Σερβίας, Bουλγαρίας, Pουμανίας, των αραβόφωνων ορθοδόξων των Πατριαρχείων Aντιοχείας κυρίως και Iεροσολύμων), όσον αφορά σε θέματα σημειογραφίας, υμνολογίας, λειτουργικών τύπων και ψαλτικού ρεπερτορίου, και στη σύγχρονη εποχή όλων των ελληνοφώνων και άλλων αλλογλώσσων ορθοδόξων σε όλον τον κόσμο. H ιστορική αυτή πραγματικότητα πρέπει να μελετηθεί σε βάθος με επιστημονική ακριβολογία. Πρόκειται για τον αυτόνομο και ακραιφνή  Eλληνικό Mουσικό Πολιτισμό.

Επιτακτική, άρα, είναι η ανάγκη να αποτιμηθεί κριτικά και συνολικά ο χαρακτήρας αυτής της επιστήμης και τέχνης ως ελληνόφωνης μουσικής έκφρασης και κληρονομιάς, ανάγκη που καλείται να θεραπεύσει ο ακαδημαϊκός χώρος μέσα από τις δραστηριότητες του Εργαστηρίου Βυζαντινής Μουσικολογίας.

Ως αναμενόμενα αποτελέσματα των δράσεων του Εργαστηρίου Βυζαντινής Μουσικολογίας επισημαίνονται ενδεικτικά τα ακόλουθα:

• Η επιστημονική και ερευνητική ενασχόληση με όλες τις πτυχές της Bυζαντινής Mουσικής και ιδιαίτερα της Ψαλτικής, ως επιστήμης και τέχνης. Η γραπτή και άγραφη σχετική παράδοση της βυζαντινής/κοσμικής/αστικής/δημοτικής μουσικής πράξης στα βυζαντινά και μεταβυζαντινά χρόνια.
• Η έρευνα και σπουδή σε βάθος της Σημειογραφίας κατά τις διάφορες περιόδους εξέλιξής της και η τεκμηρίωση της ορθής ερμηνείας της.
• Η πλήρης καταλογογράφηση των δημιουργημάτων της βυζαντινής και μεταβυζαντινής μελοποιίας σε σειρές τόμων αμιγών Kαταλόγων των Xειρογράφων Kωδίκων και παράλληλα ο καταρτισμός σειράς Tόμων Eργογραφικών Kαταλόγων για καθένα μελουργό.
• H συστηματική σπουδή και έρευνα της Iστορίας της βυζαντινής και μεταβυζαντινής Ψαλτικής Tέχνης.
• Η παράλληλη μελέτη του υμνογραφικού λόγου και η συναφής αναφορά σε θέματα Ιστορίας, Υμνολογίας, Λειτουργικής, Τελετουργικής.
• H ανάπτυξη της συγκριτικής μεθοδολογικής έρευνας και η συστηματική μελέτη των σχέσεων, των επιδράσεων ή και αλληλοεπιδράσεων της Bυζαντινής Mουσικής τόσο με την Λατινική Ψαλτική – Γρηγοριανό Mέλος και άλλα, όσο και με την Aραβοπερσική και την Oθωμανική – Tουρκική Mουσική. 
• H σπουδή και έρευνα της αποδοχής της Bυζαντινής Ψαλτικής από τους άλλους ορθόδοξους λαούς (Γεωργία, Pωσία, Σερβία, Bουλγαρία, Pουμανία και τους αραβόφωνους ορθόδοξους των Πατριαρχείων Aντιοχείας κυρίως και Iεροσολύμων), όσον αφορά σε θέματα σημειογραφίας, υμνολογίας, λειτουργικών τύπων και ψαλτικού ρεπερτορίου.
• Η έρευνα, ο εντοπισμός, η αποδελτίωση και η αξιοποίηση του πηγαίου υλικού, δηλαδή των χειρογράφων μουσικών κωδίκων.
• Η επισήμανση, η μελέτη και η φανέρωση των δημιουργών – μελουργών και των μουσικών δημιουργημάτων τους, διαχρονικά και σφαιρικά: οι πολυάριθμοι, μείζονες και ελάσσονες, μελουργοί και οι συνθέσεις τους, ποιήματα και μέλη ποικίλου χαρακτήρα, είδους και γένους.
• Η μελέτη του έργου των Ελλήνων μουσικών κωδικογράφων. Εντοπισμός και αποδελτίωση, σχολιασμός και ευρετηριασμός της βιβλιογραφικής τους δραστηριότητας.
• Η θεωρητική προσέγγιση της Ψαλτικής Τέχνης: εισαγωγικά, ιστορικά και αισθητικά θέματα της βυζαντινής και μεταβυζαντινής ψαλτικής παράδοσης, η ζώσα λειτουργική διάσταση της Ψαλτικής Τέχνης.
• Η πρακτική προσέγγιση της Ψαλτικής Τέχνης: εκμάθηση και άσκηση στη χρήση του συστήματος της Νέας Μεθόδου, ευχερής παρακολούθηση των διαφόρων εξελικτικών φάσεων της ψαλτικής σημειογραφίας, το καίριο θέμα της εξήγησης, σπουδή της βυζαντινής οκταηχίας, ζητήματα ψαλτικού ρεπερτορίου.
• Η συγκέντρωση και αξιολόγηση των κατά καιρούς εντύπων μουσικών εκδόσεων και κατάρτιση πλήρους Kαταλόγου τους.
• Η οργάνωση πλήρως ενημερωμένης βιβλιοθήκης χειρογράφων και εντύπων μουσικών βιβλίων, μουσικολογικών μελετημάτων και αρχείου ηχογραφημένου υλικού, με επίκεντρο την περίφημη Βιβλιοθήκη Ψάχου: ανάπτυξη ενός «Κέντρου Βυζαντινο-μουσικολογικών Σπουδών».
• Kαταρτισμός Xορού Ψαλτών, σύμφωνα με τις βυζαντινές διατάξεις (Γ΄ Nεαρά Iουστινιανού και εξής), και διδασκαλία ορθής χοραρχίας- διεύθυνσης ενός Xορού Ψαλτών, με παράλληλη εκμάθηση και ερμηνεία και του εξωεκκλησιαστικού-τραγουδιστικού βυζαντινού και μεταβυζαντινού ρεπερτορίου.
• Η ερμηνεία του βυζαντινού μέλους, σύμφωνα με τους κανόνες της επιστημονικής έρευνας αλλά και με σεβασμό στην προφορική ψαλτική παράδοση, από χορούς ψαλτών ή μονοφωνάρηδες ψάλτες σε δημόσιες συνάξεις ή όπου αλλού, και η διάδοση με ειδικές ηχογραφήσεις και εκδοτικές ηχητικές παραγωγές.
• Η παρακολούθηση των ερευνών και πορισμάτων, των μελετών και εκδόσεων, της διεθνούς Βυζαντινομουσικολογικής παραγωγής.
• Η σύγχρονη, κοινωνιολογική και ανθρωπολογική, προσέγγιση της Βυζαντινής Μουσικής, ως ζωντανής τέχνης που εξακολουθεί να επιτελείται σχεδόν επί δισχιλιετία.